Hundertwasser, Friedensreich

(Wenen 1928- 2000 aan boord van het cruiseschip Queen Elizabeth II)

Friedensreich Hundertwasser is het pseudoniem van Friedrich Stowasser. Deze beroemde Oostenrijker is actief geweest als schilder, graficus en architect. Hij heeft een decoratieve en kleurrijke stijl ontwikkeld. Zijn oeuvre is vooral gerelateerd aan de Jugendstil (zowel Weense Secessionisten als Gaudi) en Paul Klee.

Indrukken van reizen naar Tunesië, Marokko en Italië spelen een grote rol in het vroege werk van Hundertwasser. Vanaf 1953 komt de spiraal vaak voor in zijn tweedimensionale kunst. Dit geliefde jugendstilmotief symboliseert in zijn werk het organische, het vegetatieve en de kringloop van de natuur. De labyrintvorm is eveneens een terugkerend element. In zijn kleurstelling spelen rood, groen en goud vaak een grote rol. De veelal felle kleuren hebben doorgaans een lichtend effect. Dit bewerkstelligt hij door zelf zorgvuldig zijn eigen verf samen te stellen, naar het voorbeeld van oude meesters.

In de kunst van Hundertwasser is de natuur een belangrijk thema. Als haar voorvechter besluit hij een ecologisch verantwoord leven te leiden in Nieuw-Zeeland. Hundertwasser is tegelijkertijd geïnspireerd door het stadsmilieu. Dit uit zich in beeldende werken met de stad en stedelijke aspecten als onderwerp.
Geschilderde en getekende gebouwen en manifesten lopen vooruit op de architectuur van Hundertwasser. Bekend is zijn Beschimmelingsmanifest uit 1958, waarin hij zich een voorvechter van fantasierijke en natuurlijke bouwkunst toont. Hij bestrijdt de rationele architectuur en de door rechte lijnen beheerste bouw. Aanvankelijk zijn architectonische ideeën van Hundertwasser vernieuwend, zoals zijn gedachten over ecologische bouw. Hij roept bijvoorbeeld op tot het gebruik van natuurlijke materialen en technieken en tot het laten begroeien van gevels en daken. Dergelijke praktijken zijn in de ecologische bouw gemeengoed voordat Hundertwasser in de jaren tachtig in de gelegenheid wordt gesteld om architectonische ontwerpen uit te voeren. In 1982 stelt de gemeente Wenen hem daartoe in gelegenheid door aan hem een perceel toe te wijzen op de hoek van de Löwengasse en de Kegelgasse (derde district). Zo ontstaat tussen 1982 en 1985 het Hundertwasser-Haus. Dit tot een toeristische attractie uitgegroeide pand is fel bediscussieerd door architectuurcritici. Het wordt Hundertwasser vooral verweten dat zijn pand met terraswoningen niet vernieuwend is, noch in technisch-, esthetisch- of ecologisch opzicht. De façade onderscheidt zich slechts door muurdecoraties met mozaïeken, bonte beschilderingen en kromme lijnen en vlakken van conventionele gebouwen. De decoratieve uitvoering doet aan Gaudi denken. Zijn plannen voor humustoiletten en een schapenweide op het dak zijn door de overheid tegen gehouden. Terwijl critici Hundertwasser inwrijven dat hij zijn eigen pretenties, bijvoorbeeld op het gebied ecologische vernieuwingen, niet waar kan maken, stromen de opdrachten binnen. In Wenen volgt het ervaringscentrum tegenover het Hundertwasserhaus, KunstHausWien en de transformatie van het stadsverwarmingsgebouw in het Weense stadsdeel Alsergrund. Eveneens realiseert hij de Waldspirale in Darmstadt, Hotel die Grune Zitadelle in Magdeburg en andere bouwprojecten.